Alkol ve İnsan
Dr. Erdal ATABEK
Kelebek Yayın Evi / İSTANBUL
Nisan 1993
KİTABIN ÖZETİ :
1. AMACI :
1983 yılında basımı yapılmış olan kitabın yazarı, esrini bu tarihten öncesine dayalı otuz yıla yaklaşan hekimlik hayatında süregelen, gerek psikolojik gerekse anatomik anlamda alkole karşı ilgisinden ya da rahatsızlık duyan hastalarındaki gözlemlerinden dile getirmiştir.
Burada en çok insanların içki içip içmediğini sorgulamış ve hastalarından bu soruya yanıt beklediğinde, hastalarının cevaplamada sıkıntıya düştüklerini izlemiştir.
Çünkü burada hekimler insanların karşısına onların zevk aldıkları şeyleri yasaklayan insan olarak çıkıyorlar. Ancak burada hekimin en çok vurgulamak istediği şey “İçkinin zararlarını gösterebilmek olduğu kadar, bundan kaçınmanın yollarını öğretmek ve hatta içkinin nasıl içildiğini belirtmektir.”
İnsan yaşamındaki çağdaşlaşma, hekimleri de yakından ilgilendirmektedir. Çağdaş dünyanın insanına sağlıktan söz edip bu dünyadaki insanın hastalıklarını tedavi etmeye çalışırlar. Bu nedenle yazarının amacı, insanlara yaşamı zehir etmek değil, yaşamın mutluluğunu bulmada yardımcı olmanın, hekimliğin ana gayesi olduğunu göstermektir.
2. NEDEN İÇİLİYOR :
İçki içmenin psikolojik ve sosyal nedenlerinin geniş boyutlarda incelenmesi gerektiğini söyleyen yazar, etken olarak da temelden “Sevinç, üzüntü, ruhsal gerginlik, baskı, düş kırıklığı, heyecan, güvensizlik vb.” gibi etkenlerin neden olduğunu gözlemlemiştir. Çünkü yaşam şartlarının zorluğu gün geçtikçe insan oğlunun “evlilik hayatı, iş hayatı, sosyal hayatı” nı da etkiliyor. Kişi ve kişiler olumlu ya da olumsuz durumlarda psikolojik olarak yukarıda yazılan nedenlerden dolayı bir nevi kaçma, kurtulma, yitirileni bulma, rahatlama olgusu ile içkiye sarılıyor.
İşte içkiyi sorun durumuna getiren de bu durum. Çünkü aslında alkol hiçbir sorunu çözmüyor, üstünü örtüyor. Ancak insanların da bu örtüye giderek daha çok gereksinim duyduğunu ortaya koyuyor.
3. ÜLKEMİZDE İÇKİLER NEDEN İÇİLİYOR:
Dünya ülkelerine göre kişi başına içki tüketimi Türkiye’ de daha azdır. Bunun nedeni gelenek-görenekler, dini baskılar ve sosyo-ekonomik nedenlerdir. İçkiye başlama yaşı ise daha yüksektir. Bunun nedeni ise eğitim ve kültür eksikliğidir. Türkiye’ de en çok içki tüketimi rakı ve bira olarak gerçekleşmektedir.
4. İÇKİ İÇİMDEN SONRAKİ DAVRANIŞ BİÇİMİ:
İçki şişede durduğu gibi durgun değildir, çoğu insanı değiştirir. Burada önemli olan kişinin o anki ruh halidir.
İnsanın ruhsal davranışlarına yön veren üç önemli ruhsal etken vardır. Bunlar:
*Alt benlik (İd)
*Benlik (Ego)
*Üst benlik (Süper Ego)dir.
Birçok olaydaki davranışlar ruhsal aygıtın bu üçlü mekanizmasının işlemesiyle belirlenir. Alkol alımı artınca "Üst Benlik" denetimi azalır. Böylece kişi toplumsal değerler dışında hareket ederek kendini frenleyemez.
5. İÇKİ NASIL İÇİLİR :
İçki, kişilerin isteklerine, alışkanlıklarına, koşullarına göre değişir. Değişik biçimlerde içilir. (Özel davetlerde, düğünlerde, arkadaş toplantılarında vs.) İçki alışkanlığı çoğunlukla arkadaş çevresince kazanılır. En çok tüketimi yapılan içkiler ise bira, şarap ve rakıdır.
Bazı psikologlar içki içenleri şöyle sınıflandırır;
a) Sosyal İçiciler : Kendi başlarına sürekli ve düzensiz içki içmezler. Alkollü içkileri sosyal yaşamın bir aracı sayarlar. Yani ara sıra içicilerdir.
b) Sosyal Alkolikler : Alkole düşkün olup yer ve zaman gözetmezler. Onlar için bir yaşam şeklidir.
c) Alkolikler : Bağımlıdırlar. Alkol evlilik hayatı, sosyal hayatı ve iş hayatını zedelese de içkiden vazgeçmezler.
Alkol alımında en önemli şeylerden biri de meze gruplarıdır. Keyfe ve zevke göre meze çeşitlemesi yapılır.
Hangi yemekle hangi içkinin içildiği bazı alışkanlıklar ve kültür özellikleri adeta kurallar yaratmış, bu da kural olarak değil alışkanlık ve beğeni şeklinde ortaya çıkmıştır.
Bir diğer durum da içki içerken eşlik edilen ortamdaki muhabbetin iyi ve güzel olması, dertleşilmesi, içkinin cazibesini daha da arttırır.
Yalnız bilinmesi gereken diğer bir durum da “İçkide ısrar olmaz” kuralıdır. Çünkü herkesin dayanıklılığı farklıdır. Bu yüzden dolayı içki içerken ruhsal durum çok önemlidir. Kişi içkiyi keyifle mi veya sıkıntıyla mı içiyor, bunu hisseder. Bilinir ki keyifle oturulan masada insanın keyfi artar. Ama kafamızda saplanmış bir düşünce varsa, içki bunu da ısrarlı bir duruma getirir. Ruhsal durumumuzu bilip ona göre içmek, hem rahat etmemize, hem de sonradan pişman olmayacağımız şeyleri yapmamıza izin vermez.
Ancak kırıcı olduğumuz zaman bilinç altımızdaki öfkeyi dışa vuruyor ve çevremizdeki insanları böylelikle kırmış, üzmüş oluyoruz.
6. ALKOLÜN İNSAN SAĞLIĞINDAKİ ETKİSİ :
Alkolün damar açıcı etkisi nedeniyle, az miktarda içilen alkol bile kalp yetmezliği için zararlıdır. Kalbin atım sayısını arttırır, atım hacmini azaltır. Sigara içme isteği uyandırır. Bu durum kroner yetmezliği olanlar için sakıncalıdır.
Sarılık hastalığı olanlar için de içki zararlıdır. Karaciğerin sarılık hastalığında içkinin her çeşidi zararlıdır. Çünkü alkol mide ve on iki parmak bağırsağını zedeleyip, mikozaya zarar veriyor, bu da ülsere davetiye çıkarmış oluyor.
7. AİLE İÇİ ETKİLEŞİM :
Toplumun en küçük parçası olan ailede, aile içi etkileşim en alt safhadadır. Örneğin çocuğunuz içkiye sizden dolayı bir heves alıyorsa, onunla arkadaş gibi konuşup, içki istiyorsa içebileceğini, nasıl içileceğini ona anlatmak, onun gururunu okşayacak ve kendisine yetişkin birine davranıldığı gibi davranıldığını görüp sizi örnek alacaktır.
Şiddet ve onur kırıcı davranışlar, yasaklama mantığı, ona insan psikolojisinde varolan merak duygusunu uyandıracak ve ilgi duymasını sağlayacaktır.
Burada en önemli durumlardan birisi de eve içkili gelmektir. İçkili olan veli, hele bunu sık sık yapıyorsa, kişiliğinin zayıflığını gösterir, çevresine saygısızlığını gösterir. Çocukları üzer, kırar ve onların babaya olan saygısını azaltır.
Evlilikte, dışarıda içki içip gelmek eşinin ona bakışını değiştirir. Çünkü erkeğin yalnız kendisini düşünmesi, hatta evinin ekonomik durumunu yeterli biçimde karşılasa bile, eşini anlamaması, eşiyle ilgilenmemesi tatlı bir söz söylememesi evin kadınında bunalım yaratan bir durumdur.
İstenilmeyen şeylerin itici olarak değil, çekici olarak gerçekleştirmek, aile içindeki yaşamı ve sosyal yaşamı dengede tutmak için en geçerli yol olarak görmek daha iyidir.
Yukarıda anlatılanların hepsi içkinin zararlarıyla ilgili idi. Öyleyse içkiyi yasaklamak çözüm mü? Hayır insanın kendine yasaklamadığı şeyi hiçbir gücün yasaklayamadığı pek çok konuda kanıtlanmıştır. Bu durumda içki konusunda da çözüm, içkiyi yasaklamak değil, içkinin zararlarını anlatmak, öğretmek ve içilecekse nasıl içileceği konusunda insanları aydınlatmaktır.
Anlatılanların hepsi insanın iyiliği içindir. Çünkü insan doğanın en güzel varlığı ve insan kendi değerini bilen bir varlıktır. İnsan çok güçlü bir varlıktır. Bu gücünün farkına varmalı, diğer insanların değerini kavramalıdır.
İşte bu varlık, canı isterse bir-iki kadeh içsin, dostlarıyla birlikte doğayı, dünyayı, genişlemeyi, büyümeyi, kendisine verilen değerlerle yaşamını paylaşsın. Böyle durumlara kimsenin söyleyecek sözü yoktur.
Ama bağımlılığın her gerçeğini görelim, gördüğümüzü kabul edelim ve çözüm üretmek için de kararlı olalım.
Alkolden dolayı işlenen bir suç varsa bu suç insanındır, bizimdir. Alkolle olan bağımlılık alkolün gücü değil bizim zayıflılığımızdandır.
İnsanın alkolle ilişkisi çağlar boyu süren bir ilişkidir, evrensel bir ilişkidir. Bu ilişkide insana yakışan, alkole de egemen olmasıdır.
Böyle olunca, bu şekilde içince gerçekten “şerefe, sağlığa ve iyiliğe“ içeriz. Buna da kimsenin diyecek bir şeyi olmaz.
